U samo nekoliko dana dramatično je porasla zabrinutost za budućnost svetske ekonomije i iznenada se sve češće počela spominjati mogućnost svetske recesije.
Postavlja se ključnih pitanja o tome kako je zaplet odnosa između Sjedinjenih Država i Kine promenio svetsku ekonomsku klimu.
Šta je aktiviralo potrese na svetskim deoničkim tržištima?
Nakon dugog natezanja sa administracijom američkog predsednika Trampa oko carinskih tarifa, kineske vlasti su u tom sada već višegodišnjem ekonomsko-verbalnom ratu ispalile svoje prvo teško finansijsko oružje – spustile su vrednost kineske valute ispod psihološke granice od 7 juana za jedan dolar. Poznati američki analitičari kineski potez nazvali su ‘odmazdom koja na skali od ‘1 do 10 iznosi 11’. Složni su u ocjeni da je slabljenje kineske valute bila politička odluka koju su Kinezi izveli složenim operacijama na deviznim (FX) tržištima. Isto tako, zaključak stručne javnosti je kako preti prerastanje napetih ekonomskih odnosa Sjedinjenih Država i Kine u puni valutni i trgovinski rat u kojem teško mogu stradati obe ekonomije, ali i mnoge druge nacionalne ekonomije kao kolateralne globalne žrtve.
Čega se u eskalaciji sukoba najviše pribojavaju Amerikanci, a čega Kinezi?
Amerikanci sa zebnjom gledaju činjenicu da su Kinezi najveći strani vlasnici američkog duga. Kinezi trenutno drže nevjerovatnih 1,1 bilion (eng. trillion) dolara američkih trezorskih zapisa i obveznica te promenu politike prema kupovini/prodaji američkih obaveznica mogu koristiti kao finansijsko nuklearno oružje sa teškim posledicama za sva, a ne samo globalna valutna tržišta. Kinezi sami drže više od četvrtine američkog inostranog duga. Ključno je pitanje hoće li kineski lider Si Điping u američkoj izbornoj godini finansijskim merama stvarno krenuti u osvetnički lov na Trampa te mu uništiti bilo kakve izborne šanse. Obzirom na off the record poruke iz Bele kuće velikim svetskim medijima kako predsednik ipak želi sporazum sa Kinezima, čini se da su kineske pozicije uverljive.
Sa druge strane, Kina je zemlja nabujalog unutrašnjeg duga te bi svako značajnije usporavanje njenog impresivnog rasta moglo rezultirati popriličnom ekonomskom dramom za samu Kinu, ali i celi svet. Kad je američki Treasury u nezapamćeno oštrom izveštaju američkom kongresu Kinu nazvao ‘valutnim manipulatorom’, upro je prstom upravo na unutrašnje probleme Kine te upozorio kako moraju “agresivno adresirati sile koje distorziraju tržište, uključujući podsticaje i državne kompanije, a kako bi rebalansirali ekonomiju dalje od investicija”. Činjenica je da je kineska ekonomija visokozadužena, ali pomalo je čudno da bi Kinezi trebali preduzimati agresivne mere sa prvenstvenim ciljem smanjenja pritiska na slabljenje valute i rezanja ogromnog suficita u trgovinskoj razmeni sa Sjedinjenim Državama, kako piše američki Treasury. Eventualno bi Kina mogla ići merama za jačanje domaćeg tržišta.
Jesu li u pravu Amerikanci kad prozivaju Kineze za opasnu valutnu manipulaciju kojom krše obećanje dano grupi G-20 zemalja prema kojem neće koristiti kurs za jačanje kompetitivnosti?
U specijalnom izveštaju Kongresu, američki Treasury naveo je niz detalja kojima su ukazivali na to da je Kina svesno ušla u zonu valutne manipulacije, ali im je ‘krunski dokaz’ ipak načelni citat iz saopštenja Narodne banke Kine u kojem Kinezi kažu kako su “…akumulirali bogato iskustvo i oruđa te će nastaviti inovirati i obogaćivati kontrolnu kutiju kao i preduzimati neophodne i ciljane mere protiv pozitivnog povratnog ponašanja koje se može desiti na deviznom tržištu”. To dosta mutno objašnjenje Amerikanci su prezentirali kao priznanje krivice.
Kina se pak može braniti kako to što čine još ne ulazi u sferu valutne manipulacije jer se valutnim manipulatorom teoretski smatra onaj ko godišnje u tu svrhu potroši dva odsto BDP-a.
Koje su moguće makroekonomske posledice eskalacije ekonomskog sukoba Sjedinjenih Država i Kine?
Prve kratkoročne posledice već su vidljive: deoničarskim tržištima trebalo je nekoliko dana za nesigurnu konsolidaciju nakon što ih je potresla vest kako je kineski juan došao na 6,9999 dolara. Odmah su bile očigledne dramatične promene na globalnim deoničarskim tržištima. S obzirom na to da se nakon eskalacije sukoba Sjedinjenih Država i Kine očekuje dalji nastavak popuštajuće monetarne politike velikih centralnih banaka, očekuje se nastavljanje pada prinosa na državne obveznice – nemački 10-godišnji bundovi tako su već pali na -0,573 odsto, dok su britanski giltovi na rekordno niskih -0,489 odsto. Drugim rečima, možemo očekivati nastavak ionako duge ere niskih i negativnih kamata, ali i ulazak na neistraženu teritoriju negativnih kamata kakve još nisu viđene, što je samo po sebi nepredvidljivi sistemski rizik. Trenutno je ukupno tržište obveznica koje nose negativne prinose povećano na 15 milijardi dolara, a što znači da na obavezničkom tržištu imamo svojevrsnu crnu rupu koja raste. Na tim obaveznicama investitori gube novac. Već sad se primećuje orentacija investitora prema ‘sigurnim lukama’ – imovini poput zlata ili valutama kao što su japanski jen ili švajcarski franak.
Kakve su posledice za američke i evropske potrošače odnosno kompanije?
Svaki put kad dolazi do dizanja carinskih tarifa valja znati da te više namete uvek u konačnom plaćaju porezni obveznici, tj. građani i kompanije. Celi niz američkih biznisa stoga je već počeo trpeti značajne negativne posledice od Trampovih ‘zaštitnih’ carina. Usporavanje kineske i svetske ekonomije sa sobom će pak dovesti do novog zaoštravanja u međunarodnoj trci kompetitivnosti. U tim nepovoljnijim uslovima rasta najlošije bi mogle proći one najslabije prilagođene, nereformirane ekonomije zemalja u razvoju. Trgovinski rat toliko će povećati opštu napetost da će svaka negativna vest, kao one o novom padu nemačkog industrijskog izvoza, značajno urušiti optimizam potrošača i preduzetnika.
Globalnom selu preti negativna uzročno-posledična spirala kojoj je intervencionistički carinski populizam američkog predsednika bio ključni oslonac.
Izvor: Novac.hr
